Η Ελλάδα (και η Ευρώπη) στην εποχή του... σπηλαίου

του Γ. Τ.

The devolution


Θυμάται άραγε κανείς την εξαγγελία της τρικομματικής κυβέρνησης για «εκλογές στις 19 Φλεβάρη»; Μάλλον όχι.




Ακόμα και ο πρώην «αντιμνημονιακός» Σαμαράς, που κατά καιρούς ψελλίζει διάφορα περί δήθεν προσωρινής κυβέρνησης, έχει ξεχάσει την υπόσχεση αυτή. Και η δοτή  κυβέρνηση, χωρίς ίχνος πολιτικής νομιμοποίησης, συνεχίζει τον διόλου βραχύβιο δρόμο της. Οι ultra – νεοφιλελεύθεροι του «εκσυγχρονιστικού» μπλοκ ( βλέπε ομιλία της Α. Διαμαντοπούλου σε πρόσφατη εκδήλωση υπό τον τίτλο «Για την Ελλάδα, Τώρα») αποθεώνουν το μοντέλο και ευελπιστούν και  σε μελλοντικές κυβερνήσεις «τύπου Παπαδήμου».
 Η εκχώρηση της «διακυβέρνησης» στους «ειδικούς», για να πάμε πέρα από την πολιτικολογία, δεν είναι διόλου συγκυριακό φαινόμενο. Αποτελεί τομή στην πολιτική ιστορία του τόπου μας και όχι μόνο.  Δικαιώνοντας όσους αναφέρονται στα δρώμενα της Ελλάδας ως πείραμα για την επέκταση σε όλη τη γηραιά ήπειρο ενός νέου πολιτικού – πολιτειακού μοντέλου, οι εγχώριες ελίτ έδωσαν  τα κλειδιά σε έναν «απαλλαγμένο από το φόβο του πολιτικού κόστους» τεχνοκράτη.
          Έσπευσαν να μας μιμηθούν οι ιταλοί δίνοντας τέλος στην περίοδο Μπερλουσκόνι, όχι μέσω της δημοκρατικής οδού αλλά ελέω της ανόδου των spreads. Θαρρείς πως μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα  «ξεμπερδέψαμε» με την  Ευρώπη του Διαφωτισμού και των δημοκρατικών παραδόσεων, λόγω της «έκτακτης ανάγκης», όπως η τελευταία ορίζεται από τις περιβόητες αγορές (θέμα το οποίο έχει εξαντλήσει η N. Klein) .
          Η ανάθεση, χωρίς λαϊκή νομιμοποίηση, της εξουσίας σε εντεταλμένους (πρώην) υπαλλήλους του χρεοκοπημένου χρηματοπιστωτικού συστήματος δε συνιστά μία καιροσκοπική ή προσωρινή λύση. Αντίθετα, αποδίδει τη νέα (αν και βαθιά συντηρητική) αντίληψη για τον πολιτικό ανταγωνισμό και την επίλυση των ζητημάτων εξουσίας. Η ιδεολογική αντιπαράθεση εξοβελίζεται ως παρωχημένη ανωριμότητα (δείτε πόσο εύκολα παραμερίστηκαν οι διαφορές ακροδεξιάς και σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα προκειμένου να περιβληθεί με τη μεγαλύτερη δυνατή δόση συναίνεσης η κυβέρνηση Παπαδήμου) και η λαϊκή ετυμηγορία παρακάμπτεται ως περιττή πολυτέλεια.
          Μια συζήτηση που έχει αφετηρία την Πολιτεία του Πλάτωνα φαίνεται να λήγει, από την πλευρά τουλάχιστον των κρατούντων, με εμφατικό τρόπο: οι τεχνοκράτες θα αναλάβουν τα ηνία δίχως τη δημοκρατική «γαρνιτούρα» (εκλογές, κοινοβούλια που να αντιστοιχούν στους πολιτικούς συσχετισμούς, δημοψηφίσματα κλπ) με την οποία «κακομάθαμε» μεταπολεμικά. Όπως στο μύθο του Σπηλαίου (από την Πολιτεία), οι φωτισμένοι (τότε φιλόσοφοι, τώρα ευυπόληπτοι managers) θα κυβερνούν τα αδαή πλήθη (τότε πολιτών, σήμερα καταναλωτών).
Μένει να δούμε αν η βίαιη ρήξη με την δημοκρατική παράδοση της Ευρώπης θα γίνει εύκολα δεκτή από τους λαούς. Έχει διαφανεί ότι παράλληλα με την αυταρχική τάση που σημειώσαμε, ξεδιπλώνεται και η αντίρροπη τάση της επιστροφής των «μαζών» στην πολιτική (λ.χ το κίνημα της άμεσης δημοκρατίας με «έδρα» την πλατεία Συντάγματος, το οποίο, αν και σε ύφεση, άφησε σημαντικές παρακαταθήκες για το άμεσο μέλλον). Την ίδια στιγμή της απονέκρωσης της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας από τους ίδιους (υποτίθεται) τους εγγυητές της, αναζωπυρώνεται η θέληση για συμμετοχή στις αποφάσεις «από τα κάτω». Οι δύο τάσεις προς το παρόν συνυπάρχουν καθιστώντας τη δημοκρατία (ορισμένη όχι τόσο ως πολίτευμα αλλά ως τρόπο θέσμισης, αλλαγής ή ακύρωσης των κανόνων συμβίωσης σε έναν κοινωνικό σχηματισμό) σημαντικό επίδικο των καιρών.

Διαβάστε:
- Ν.Μ Σκουτερόπουλου (2002), Πλάτων Πολιτεία (Εκδόσεις Πόλις).
 
- Κορνήλιος Καστοριάδης (2008), Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας (εκδόσεις Ράππας).

- Κώστας Δουζίνας (2011), Αντίσταση και φιλοσοφία στην κρίση: Πολιτκή, ηθική και στάση Σύνταγμα (εκδόσεις Αλεξάνδρεια).