Αρχίζει ο δεύτερος γύρος στην Αίγυπτο

του Πέτρου Παπακωνσταντίνου (Κυριακάτικη Καθημερινή)

Το δικαστικό πραξικόπημα του στρατού απειλεί να ματαιώσει τον εκδημοκρατισμό και να πυροδοτήσει αιματηρή σύγκρουση με τους ισλαμιστές

Στην ιστορία των κοινωνικών μετασχηματισμών, τα ρόδα της επανάστασης συνοδεύονται αναπόφευκτα από τα αγκάθια της αντεπανάστασης. Αυτό που έμαθαν οι Γάλλοι μετά τον Ιούλιο του 1789 και οι Ρώσοι μετά τον Φεβρουάριο του 1917, το βιώνουν -φυσικά με πολύ διαφορετικό τρόπο και σε πολύ διαφορετικές συνθήκες- οι Αιγύπτιοι μετά τον πρώτο γύρο της εξέγερσης εναντίον του δικού τους, απολυταρχικού καθεστώτος, τον Φεβρουάριο του 2011.

Καλώς εχόντων των πραγμάτων, η περιπετειώδης αιγυπτιακή μεταπολίτευση θα έπρεπε να ολοκληρωθεί την 1η Ιουλίου. Τη μέρα αυτή, το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων (SCAF) που διοικεί την Αίγυπτο μετά την ανατροπή του Χόσνι Μουμπάρακ θα έπρεπε να παραδώσει όλη την εξουσία σε δημοκρατικά εκλεγμένους πολιτικούς. Είχαν προηγηθεί οι βουλευτικές εκλογές που έδωσαν την πλειοψηφία στους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τους συμμάχους τους, τον περασμένο Ιανουάριο, και οι προεδρικές εκλογές, ο δεύτερος γύρος των οποίων διεξήχθη το περασμένο Σαββατοκύριακο.

Τα μαύρα σύννεφα άρχισαν να μαζεύονται πάνω από τον Νείλο ήδη από τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, ο οποίος σκιάστηκε από υποψίες για νοθεία ώστε να αποκλειστεί, με οριακή διαφορά ψήφων, από τον δεύτερο γύρο ο αριστερός Νασερικός Χαμντίν Σαμπάχι και να πλασαριστεί στη δεύτερη θέση ο ανώτατος στρατιωτικός και τελευταίος πρωθυπουργός του Μουμπάρακ, Αχμέντ Σαφίκ. Σε κάθε περίπτωση, η κινητοποίηση όλου του «βαθέος κράτους» υπέρ του Σαφίκ έδειξε ότι το στρατιωτικό διευθυντήριο ήταν αποφασισμένο να ανακόψει με κάθε τρόπο την πολιτική κυριαρχία των Αδελφών Μουσουλμάνων, ο υποψήφιος των οποίων, Μοχάμεντ Μόρσι, εμφανιζόταν ως αδιαφιλονίκητο φαβορί της αναμέτρησης.

Ο πρώτος κεραυνός έπεσε την προπερασμένη Τετάρτη, μόλις τρεις ημέρες προτού ανοίξουν οι κάλπες για την αποφασιστική αναμέτρηση Μόρσι - Σαφίκ, καθώς το SCAF επανέφερε τον στρατιωτικό νόμο, ο οποίος είχε εκπνεύσει δύο εβδομάδες νωρίτερα. Την επομένη, οι ανώτατοι δικαστές, οι οποίοι στο σύνολό τους είχαν διοριστεί επί Μουμπάρακ, αποφάσισαν πραξικοπηματικά τη διάλυση του Κοινοβουλίου, πέντε ολόκληρους μήνες μετά την εκλογή του. Κατ' αυτό τον τρόπο, όλη η νομοθετική και εκτελεστική εξουσία πέρασε στα χέρια της στρατιωτικής χούντας.

Η πραγματική καταιγίδα ξέσπασε την περασμένη Κυριακή. Ενώ δεν είχαν κλείσει ακόμη οι κάλπες, οι στρατηγοί εξέδωσαν «προσωρινή συνταγματική διακήρυξη», που ήρθε να απογυμνώσει προληπτικά τον όποιο μελλοντικό πρόεδρο από ουσιώδεις εξουσίες. Με το διάταγμα αυτό, όλα τα ζητήματα που αφορούν τις ένοπλες δυνάμεις θα αποφασίζονται από το ίδιο το SCAF και όχι από τον πρόεδρο - κάτι που σημαίνει ότι οι στρατιωτικοί θα διατηρήσουν τα οικονομικά τους προνόμια, τη δικαστική ασυλία, αλλά και τον ρόλο του επικυρίαρχου στην πολιτική ζωή. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα στο SCAF να διαλύσει την εκλεγμένη από τη Βουλή συντακτική επιτροπή του νέου συντάγματος και να διορίσει άλλη, δικής του επιλογής.

Το «βελούδινο πραξικόπημα» των στρατιωτικών συνοδεύτηκε από την επιστράτευση όλων των εφεδρειών του βαθέος κράτους στο πλευρό του Σαφίκ. Ο φιλοδυτικός, φιλελεύθερος Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, πρώην επικεφαλής των επιθεωρητών του ΟΗΕ, αλλά και το αριστερό κόμμα «Ταγκαμού», που προέρχεται από το Κ. Κ. Αιγύπτου και αποτελούσε νόμιμη αντιπολίτευση επί Μουμπάρακ, υποστήριξαν ουσιαστικά τον Σαφίκ ως «έλασσον κακό» έναντι των ισλαμιστών. Παρ' όλα αυτά, ο Μόρσι επικράτησε του αντιπάλου του με ένα εκατομμύριο ψήφους, σύμφωνα με όλους τους ανεξάρτητους παρατηρητές και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο, ο Σαφίκ αρνούνταν να αναγνωρίσει το αποτέλεσμα, ενώ οι στρατιωτικοί καθυστερούσαν την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων μέχρι και χθες, προκαλώντας εύλογες ανησυχίες για ανοιχτή νοθεία.

Απέναντι στην ορατή απειλή να ακυρωθούν όλες οι κατακτήσεις της επανάστασης και να οδηγηθεί η Αίγυπτος στην ολοκληρωτική παλινόρθωση του καθεστώτος Μουμπάρακ, τη στιγμή που ο έκπτωτος πρόεδρος βαίνει προς το βιολογικό του τέλος, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και οργανώσεις που πρωταγωνίστησαν στην περυσινή εξέγερση, όπως η «Συμμαχία της Επαναστατικής Νεολαίας» και το «Κίνημα της 6ης Απριλίου», κατέβηκαν και πάλι στη θρυλική πλατεία Ταχρίρ από την Τρίτη το απόγευμα. Το μέτωπο που τείνει να διαμορφωθεί εναντίον των στρατιωτικών δεν αναγνωρίζει τη διάλυση του Κοινοβουλίου και της συντακτικής, απαιτώντας την παράδοση όλης της εξουσίας από το διευθυντήριο, γεγονός που θα μπορούσε να δημιουργήσει πραγματικά επαναστατική κατάσταση διπλής εξουσίας.

Ανήσυχοι για τις εξελίξεις στην Αίγυπτο, οι Αμερικανοί έσπευσαν να διαμηνύσουν στους στρατιωτικούς ότι πρέπει να αφήσουν τις διαδικασίες του εκδημοκρατισμού να εξελιχθούν ομαλά, απειλώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση θα τους διακόψουν την ετήσια βοήθεια ύψους 1,5 δισ. δολαρίων - τη μεγαλύτερη που εισπράττει από την Ουάσιγκτον οποιαδήποτε χώρα του κόσμου, με εξαίρεση το Ισραήλ. Απομένει να αποδειχθεί αν η αμερικανική παρέμβαση αποδειχθεί αρκετή για να οδηγήσει σε έναν «ιστορικό συμβιβασμό» μεταξύ στρατού και Αδελφών Μουσουλμάνων ή αν η επικίνδυνη πόλωση οδηγηθεί στη δραματική της κορύφωση.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που φοβούνται μια εφιαλτική εξέλιξη, ανάλογη με εκείνη που έζησε η Αλγερία τη δεκαετία του '90. Τον Δεκέμβριο του 1991, ο στρατός παρενέβη για να ακυρώσει τον πρώτο γύρο των εκλογών όπου είχε πλειοψηφήσει το μετριοπαθές ισλαμικό μέτωπο FIS και να αναλάβει όλες τις εξουσίες. Αποτέλεσμα ήταν να ριζοσπαστικοποιηθούν οι εκτός νόμου, πλέον, ισλαμιστές, που σχημάτισαν το ένοπλο κίνημα AIS και να οδηγηθεί η Αλγερία σε έναν δεκαετή εμφύλιο πόλεμο, που στοίχισε τη ζωή σε περίπου 200.000 ανθρώπους.

Διαβάστε:

- AlaiGresh, «Tentative de coup d'Etat cosntitutionnel eEgypte», Nouvelles d'Orient, 15 jui2012.

- KeStier, «Egypt's Military- Industrial Complex», TIME, February 9, 2011.

- Javier Valenzuela, «Una revoluciotraicionada», El Pais, 17 Junio 2012.

- -MarwaBishara, «What went wrong iEgypt», aljazeera.com, June 17, 2012.