Γιάννη Μαυρής (εκλογικός αναλυτής): η ψήφος στο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι συγκυριακή
Συνέντευξη του Γιάννη Μαυρή στην Ιωάννα Δρόσου (εφημερίδα Εποχή)
Κάνοντας μια σύντομη επισκόπηση στην ακτινογραφία της ψήφου τι συμπεράσματα προκύπτουν για τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ;Τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της εκλογικής βάσης του ΣΥΡΙΖΑ που αποκάλυψαν οι εκλογές του Μαΐου, εμφανίζονται σήμερα με μεγαλύτερη ένταση. Τα υψηλότερα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Ιουνίου είναι μεταξύ των ανέργων, των μισθωτών του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα και των φοιτητών. Σε αυτές τις τρεις κατηγορίες εμφανίζεται και η μεγαλύτερη αύξηση σε σύγκριση με τις εκλογές του Μαΐου. Συγκεκριμένα, στους ιδιωτικούς υπάλληλους εμφανίζει αύξηση 16%, στους άνεργους 15%, στους δημόσιους υπαλλήλους 11% και στους φοιτητές 19%. Ακόμα, ενισχύθηκε η επιρροή στους νέους (18-24 ετών) φτάνοντας το 37%, έναντι μόλις 11% της Νέας Δημοκρατίας. Αντίστροφα, στην ηλικιακή κατηγορία 65 ετών και άνω εμφανίζει ποσοστό μόλις 13%, ενώ η Νέα Δημοκρατία 48%. Εμφανίζεται δηλαδή ακραία ηλικιακή πόλωση του εκλογικού σώματος ανάμεσα στα δύο κόμματα.
Από την ανάλυση του εκλογικού προφίλ φαίνεται ότι οι ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ έχουν παρόμοια κοινωνικά χαρακτηριστικά. Η πλειοψηφία τους είναι οι συνταξιούχοι και οι νοικοκυρές, ηλικιωμένοι, κατώτερης εκπαίδευσης, που ζουν σε αγροτικές περιοχές και η οικονομική τους κατάσταση δεν είναι επιβαρυμένη. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι ψηφοφόροι των δύο κομμάτων είναι οι εναπομείναντες υποστηρικτές του δικομματισμού;
Πρόκειται για τους πιστότερους ψηφοφόρους, που παραμένουν ακόμη προσκολλημένοι στα κόμματά τους. Τα κόμματα του παλαιού δικομματισμού (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ) συγκρατούνται κυρίως στους περισσότερο ηλικιωμένους. Η κατηγορία 65+ είναι η μόνη όπου ο δικομματισμός παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα (67%).
Από την αιτιολόγηση της ψήφου τι συμπεράσματα προκύπτουν;
Με βάση τα κριτήρια της ψήφου, ένας στους πέντε ψηφοφόρους της ΝΔ (18%) την ψήφισε για να παραμείνουμε στο ευρώ, το 8% για να υπάρξει σταθερότητα και το 10% για να μη βγει ο ΣΥΡΙΖΑ. Υπάρχει, δηλαδή, αρκετά μεγάλο ποσοστό αρνητικής ψήφου, αλλά και της λεγόμενης «ψήφου τακτικής». Αντίθετα, η θετική ψήφος στη ΝΔ είναι σχετικά χαμηλή. Άρα κατά βάση αποδεικνύεται ότι η εκστρατεία φόβου είχε καταλυτική επίδραση στους εκλογείς και στην ουσία κατάφερε να ανακόψει το πολυσυλλεκτικό ρεύμα προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Εντελώς αντίστροφα, η θετική ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ είναι αρκετά υψηλή. Προκύπτει ότι ψηφίστηκε κυρίως γιατί εκφράζει το αίτημα της αλλαγής (38%) ή λόγω της αποδοκιμασίας του δικομματισμού (19%) ή διότι ενσαρκώνει ελπίδα για καλύτερες μέρες (14%). Αυτό που έχει ενδιαφέρον για το μάλλον χαμηλό βαθμό ιδεολογικής συνοχής που υπάρχει στον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι το πρόγραμμα έχει περιορισμένη απήχηση, μόλις 10%.
Η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι συγκυριακή;
Δεν είναι ούτε συγκυριακή ούτε παγιωμένη. Είναι αποτέλεσμα των ανατροπών και διεργασιών που έγιναν τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι ένα κόμμα σταθεροποιεί το εκλογικό του σώμα μόνο με μια εκλογική αναμέτρηση. Προφανώς υπάρχει ρευστότητα, η οποία και θα συνεχισθεί. Το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα κόμμα μαζικό, διαρθρωμένο στους κοινωνικούς χώρους, με ισχυρές οργανώσεις καθιστά ευάλωτη, ως ένα βαθμό, αυτή την εκλογική συσπείρωση και αυτό είναι ένα θεμελιώδες ανοικτό ζήτημα, που θα κριθεί την επόμενη περίοδο στην πολιτική αντιπαράθεση και από την εξέλιξη των πραγμάτων.
Η αιτιολόγηση της ψήφου στη ΔΗΜΑΡ βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την πολιτική επιλογή του κόμματος να συμμετέχει στο κυβερνητικό σχήμα;
Δεν προκύπτει αυτονόητα κάτι τέτοιο. Η ψήφος στη ΔΗΜΑΡ είναι αρκετά προσωποπαγής, ενώ εκφράζει και το αίτημα για κυβερνήσεις συνεργασίας. Φαίνεται ότι η ΔΗΜΑΡ αντιμετωπίζεται και προτιμάται ως εν δυνάμει κυβερνητικός εταίρος, ως κόμμα ενός κυβερνητικού συνασπισμού. Από εκεί και πέρα το ερώτημα θα απαντηθεί πολιτικά από την αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης.
Ο Δημήτρης Μαύρος από την MRB δήλωσε στη ΝΕΤ ότι αν η κυβέρνηση συνασπισμού δεν έχει στοχοθέτηση, εφαρμοστικότητα και αποτελεσματικότητα, θα καταρρεύσει σε 3 μήνες. Ο Αντ. Σαμαράς, από την άλλη, δεσμεύτηκε ότι πρόκειται για μια κυβέρνηση μακράς πνοής. Ποια είναι η δική σου εκτίμηση;
Οι πρώτες εντυπώσεις δεν δείχνουν να υπάρχει κάποια περίοδος χάριτος ούτε να διαμορφώνεται σημαντική μετεκλογική ευφορία, όπως πχ. το 2004 ή και το 2009. Θα έλεγα ότι κυριαρχούν συναισθήματα ανακούφισης, ενώ σταμάτησε και η κινδυνολογία. Η κρισιμότητα της περιόδου και η συσσώρευση των προβλημάτων είναι προφανές ότι θα αποτελέσουν πολύ γρήγορα πεδίο δοκιμής για την κυβέρνηση, αλλά είναι επισφαλές να κάνουμε αυτή τη στιγμή κάποια πρόβλεψη για τον ορίζοντα που έχει.
Η Χρυσή Αυγή, παρά την επιθετικότητα που έδειξε όλη την προεκλογική περίοδο, παρά τις συλλήψεις μελών της για ρατσιστικές επιθέσεις και παρά τη βιαιοπραγία εναντίον της Λ. Κανέλλη συγκράτησε το ποσοστό της 6ης Μαΐου. Αυτό σημαίνει ότι οι ψηφοφόροι της αποδέχονται τέτοιου είδους πράξεις βίας;
Η Χρυσή Αυγή έλαβε 426.000 ψήφους, ενώ τον προηγούμενο μήνα είχε πάρει 441.000. Επομένως, η πραγματική της μείωση είναι ελάχιστη και λόγω της μικρής αύξησης της αποχής, το ποσοστό της παραμένει σταθερό. Στην ουσία το εκλογικό της ακροατήριο είναι εξαιρετικά συμπαγές, όπως αποδεικνύεται και από τα κριτήρια ψήφου. Η ψήφος στη Χρυσή Αυγή υποδηλώνει σαφώς ανοχή και νομιμοποίηση της χρήσης βίας.
Το ΚΚΕ κατέγραψε την υψηλότερη πτώση. Πώς εξηγείται;
Το ΚΚΕ έχει υποστεί τη μεγαλύτερη ήττα της τελευταίας 20ετίας. Είναι αντίστοιχη της ήττας των αρχών της δεκαετίας του ’90 και νομίζω ότι θα μπει σε παρατεταμένη κρίση. Είναι προφανές ότι η ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ ως κυρίαρχο κόμμα της αριστεράς θα ασκήσει περαιτέρω πίεση στο ΚΚΕ.
Οι παρεμβάσεις του ευρωπαϊκού και όχι μόνο τύπου, ευρωπαίων ηγετών, αλλά και του Ομπάμα, πώς επηρέασαν το αποτέλεσμα της κάλπης;
Νομίζω ότι ήταν ο καθοριστικός παράγοντας. Χωρίς αυτή την παρέμβαση το εκλογικό αποτέλεσμα θα ήταν αρκετά διαφορετικό.
Θα καταγραφόταν, δηλαδή, ακόμα και αντιστροφή του αποτελέσματος στη σειρά των δύο πρώτων κομμάτων;
Αυτό τουλάχιστον φαινόταν πριν ξεκινήσει αυτή η παρέμβαση. Βεβαίως, αυτό το στοιχείο ανήκει πια στη σφαίρα της ιστορικής διερεύνησης, γιατί το αποτέλεσμα είναι δεδομένο, αλλά νομίζω ότι η απάντηση είναι αυτονόητη.
Η Βουλή θα παραμείνει ανοιχτή όλο το καλοκαίρι, μάλλον για να περάσει νέα νομοσχέδια. Ο κόσμος μπορεί να αντέξει και άλλα μέτρα λιτότητας;
Το ίδιο ερώτημα τίθεται τα τελευταία δύο χρόνια. Προφανώς θα υπάρξουν αντιδράσεις, αλλά δεν είναι προφανές τι θα κυριαρχήσει. Σίγουρα δεν θα είναι περίοδος ηρεμίας. Από εκεί και πέρα, τι μορφή θα πάρει ο κοινωνικός ανταγωνισμός, αν θα ενταθεί η καταστολή, ποιες θα είναι οι αντιδράσεις δεν το γνωρίζουμε. Το πιθανότερο, όμως, είναι ότι νέα μέτρα θα επιφέρουν ένταση της καταστολής.
