Η θριαμβολογία (για τη Σύνοδο Κορυφής) παραπλανά

Του οικονομολόγου Θόδωρου Παρασκευόπουλου (από την Εποχή)

Η θριαμβολογία του Ιταλού πρωθυπουργού μετά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προχθές και οι τίτλοι των εφημερίδων που μιλούν για «νίκη του ευρωπαϊκού Νότου» παραπλανούν. Η μόνη δυνατότητα για έξοδο των οικονομικά πιο αδύναμων χωρών από τον φαύλο κύκλο της οικονομικής ύφεσης και της υπερχρέωσης είναι ένα μεγάλο πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης συνδυασμένο με την αύξηση των δημόσιων εσόδων από την αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των μεγάλων εισοδημάτων και των μεγάλων περιουσιών, αλλά και με την ενίσχυση των μισθών, των συντάξεων και των κοινωνικών δαπανών.

Αυτά δεν είναι μεμονωμένα μέτρα, από τα οποία μπορείς να επιλέξεις κάποια και να αφήσεις άλλα. Ή τα εφαρμόζεις όλα μεμιάς, ώστε να υπάρξει σταθεροποίηση της εσωτερικής ζήτησης, εξυγίανση των οικονομικών του Δημοσίου και ανάπτυξη ή αποτυγχάνεις.

Αντίθετα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε να «κρύψει» το πραγματικό πρόβλημα προβάλλοντας ένα νεφελώδες «αναπτυξιακό πακέτο» 120 δισεκατομμυρίων ευρώ, χωρίς χρονοδιάγραμμα, χωρίς στόχους και χωρίς συγκεκριμένες παρεμβάσεις. Μάλιστα, δεν πρόκειται για νέα δαπάνη, για τη διάθεση νέων πόρων, αλλά κυρίως για αναδιάταξη δαπανών που είχαν ήδη αποφασιστεί.

Η περίφημη αποσύνδεση της χρηματοδότησης των τραπεζών από τα κράτη (ώστε π.χ. η ανακεφαλαιοποίηση ή έκτακτες ενισχύσεις να μην προστίθενται στο δημόσιο χρέος του εκάστοτε κράτους) δεν έχει άμεσα αποτελέσματα, γιατί θα ισχύσει μόνο αφού θα έχουν ετοιμαστεί οι δομές επιτήρησης του τραπεζικού συστήματος, δηλαδή στην καλύτερη περίπτωση το 2013. Επιπλέον, ο έλεγχος, η χρηματοδότηση και οι όροι της θα αφαιρεθούν από την αρμοδιότητα δημοκρατικά εκλεγμένων και ελεγχόμενων κυβερνήσεων και θα περιέλθουν σε ανεξέλεγκτες δομές, στις οποίες θα κυριαρχούν, όπως φαίνεται, τραπεζίτες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η απόφαση απαλλάσσει τους τραπεζίτες από τον κίνδυνο να υπαχθούν οι επιχειρήσεις τους, εφόσον παίρνουν δημόσιο χρήμα, σε δημόσιο έλεγχο και σε αναδιάταξη με κριτήρια διαφορετικά από το καπιταλιστικό κέρδος. Ο κίνδυνος αυτός δεν είναι υποθετικός, αλλά απολύτως ρεαλιστικός, όπως έδειξε η πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση στην Ελλάδα.

Τέλος, δεν είναι αλήθεια ότι η απόφαση να αγοράζει απευθείας ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) ομόλογα κρατών που βρίσκονται σε δυσκολία, δεν προβλέπει όρους. Οι όροι είναι οι ίδιοι που ισχύουν και σήμερα, δηλαδή η άκαμπτη λιτότητα, οι ιδιωτικοποιήσεις, η κατάργηση κάθε προστασίας της εργασίας, η μείωση των συντάξεων, η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης και η συρρίκνωση των κοινωνικών υπηρεσιών. Στην απόφαση όμως δεν προβλέπεται ειδικός μηχανισμός ελέγχου της τήρησης των όρων, όπως π.χ. οι αξιολογήσεις της τρόικας. Έτσι λοιπόν μπόρεσε ο Ιταλός πρωθυπουργός να πει ότι στη χώρα του δεν πρόκειται να πατήσει τρόικα. Αλλά και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας που θα τα κάνει όλα αυτά δεν υπάρχει ακόμα. Για να υπάρξει πρέπει να κυρώσουν τη σχετική συμφωνία τα κράτη που θα συνεισφέρουν τουλάχιστον το 90% των πόρων του και αυτό δεν θα ολοκληρωθεί πριν από το φθινόπωρο. Δηλαδή και αυτός ο μηχανισμός θα λειτουργήσει μάλλον το 2013, ενώ προβλεπόταν να αναλάβει δράση την περασμένη άνοιξη.

Κοινό σε όλα αυτά τα σχέδια είναι ότι πουθενά δεν προβλέπεται επαρκής δημοκρατικός έλεγχος  αυτών των δομών και μηχανισμών. Πρόκειται για διακρατικές συμφωνίες, στον έλεγχο των οποίων δεν συμμετέχουν ούτε η Ευρωβουλή ούτε βέβαια τα εθνικά κοινοβούλια. Οι αποφάσεις, μ’ άλλα λόγια, του Συμβουλίου είναι περιορισμένης αποτελεσματικότητας, ευνοϊκές για τους τραπεζίτες και συρρικνώνουν ακόμα περισσότερο τη λαϊκή κυριαρχία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα μέλη της.