Γεύση από αμερικανική τηλεμαχία


ΟΜΠΑΜΑ, ΡΟΜΝΙ
Μπαράκ Ομπάμα ενώπιος ενωπίω με τον Μιτ Ρόμνεϊ στην μητέρα των τηλεμαχιών
Σήμερα είναι η μέρα που επιστρέφει η μητέρα όλων των παγκόσμιων τηλεμαχιών. Το αμερικανικό debate μεταξύ του νυν προέδρου και υποψηφίου για την προέδρία των Η.Π.Α. Μπαράκ Ομπάμα και του ρεπουμπλικάνου υποψηφίου προέδρου Μιτ Ρόμνεϊ αναμένεται να σημειώσει ρεκόρ τηλεθέασης στο είδος του, αφού εκτός από την τηλεόραση, πρόκειται να μεταδοθεί και απευθείας από το διαδίκτυο μέσω της ιστοσελίδας του youtube.

Αυτή θα είναι η πρώτη από τις τρεις τηλεμαχίες όπου οι δύο υποψήφιοι θα βρεθούν ενώπιος ενωπίω κατά την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Ο Ομπάμα προσέρχεται στην "αντιπαράθεση" με τον αέρα του νικητή, καθώς η επικοινωνιακή του αρτιότητα τον καθιστά πρώτο σε όλες τις δημοσκοπήσεις και, μάλιστα, με διαφορά ασφαλείας από τον ρεπουμπλικάνο αντίπαλό του.

Ιδιαίτερα καθοριστικό για την έκβαση των εκλογών αναμένεται να είναι το δημοσκοπικό προβάδισμα του έγχρωμου υποψηφίου στα κρίσιμα ειδικά κοινά όπως η νεολαία, οι ισπανόφωνοι και οι γυναίκες, ενώ καθόλου αμελητέα δεν είναι η επικράτησή του και σε όλες τις κρίσιμες πολιτείες.

Από την άλλη, ο ακροδεξιός υποψήφιος και κυβερνήτης της Μασαχουσέτης Μιτ Ρόμνεϊ προσέρχεται στην τηλεμαχία με την πλάτη στον τοίχο, αναγκασμένος να ανατρέψει τις εις βάρος του δημοσκοπήσεις και να αποδείξει ότι είναι ικανός για προεδροποίηση παρά τα σημαντικά επικοινωνιακά του λάθη, όπως τότε που καταγράφηκε από κάμερα να υποστηρίζει ότι δεν τον ενδιαφέρει το 47% των Αμερικανών που σίγουρα δεν θα τον ψηφίσουν επειδή βασίζονται σε προνοιακά επιδόματα.

Το δύσκολο έργο του Ρόμνεϊ μέσα στην υπολειπόμενη προεκλογική περίοδο είναι να αποκαταστήσει την αξιοπιστία του ίδιου και των προτάσεών του, αποδομώντας τον αντίπαλό του σε σημεία που πονάει, όπως η οικονομία και η ανεργία.

Πάντως όπως επισημαίνει ο πολιτικός επιστήμονας Τζον Σαίντς από το πανεπιστήμιο George Washington, τα debate μπορεί να είναι δημοφιλή, ωστόσο πολύ δύσκολα ανατρέπουν το εκλογικό αποτέλεσμα, με εξαίρεση ίσως τις εκλογές του 1960 όπου πραγματοποιήθηκε η πρώτη τηλεοπτική αναμέτρηση, και τις εκλογές του 2000 όπου η καταγεγραμμένη διαφορά της εκλογικής επιρροής των τότε δύο υποψηφίων ήταν στα όρια του στατιστικού λάθους.

Σε κάθε περίπτωση όμως, τα debate αποτελούν το κερασάκι στην τούρτα των προεκλογικών εκαστρατειών και προσελκύουν πάντα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης και κυρίως των αναποφάσιστων υποψηφίων που πάντα κρίνουν το αποτέλεσμα των εκλογών. 


Τηλεμαχίες με ιστορία*

Μπορεί η εποχή της κυριαρχίας της τηλεόρασης στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να ξεκίνησε με την Ολυμπιάδα του Βερολίνου και την τηλεοπτική μετάδοση της τελετής έναρξης, ωστόσο η πραγματική ισχύς του μέσου που χαρακτήρισε το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα εκδηλώθηκε όταν οι τηλεοπτικοί δέκτες μετατράπηκαν σε χώρους πολιτικής αντιπαράθεσης.

Η κορυφαία πολιτική αναμέτρηση αυτών των περασμένων έξι δεκαετιών θεωρείται η σύγκρουση των υποψηφίων για τον Λευκό Οίκο. Ετσι, αξίζει να θυμηθούμε την πρώτη τηλεμαχία και αυτές που ακολούθησαν, κυρίως για τον ρόλο τους στην τελική έκβαση των αναμετρήσεων.

Η πρώτη τηλεμαχία παγκοσμίως μεταξύ Κένεντι και Νίξον το 1960



Κένεντι - Νίξον: Η αυγή της εποχής της τηλεόρασης στην πολιτική
Η πρώτη τηλεμαχία για την προεδρία των ΗΠΑ πραγματοποιήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου του 1960, μεταξύ του τότε αντιπροέδρου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον (με πρόεδρο των ρεπουμπλικανών τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ) και του νεαρού δημοκρατικού γερουσιαστή της Μασαχουσέτης Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι. Πραγματοποιήθηκαν τέσσερις «αναμετρήσεις» που μεταδόθηκαν τηλεοπτικά σε όλη τη χώρα, αλλά κατά πολλούς η πρώτη έκρινε την έκβαση των εκλογών, καθώς οι δύο αντίπαλοι παρουσίασαν εντελώς διαφορετική εικόνα. Ο Νίξον επέμεινε στις μακρές και κουραστικές περιοδείες μέχρι και την ύστατη ώρα πριν τις τηλεμαχίες, ενώ είχε πρόσφατα νοσηλευτεί και δεν είχε αναρρώσει πλήρως, δείχνοντας αδυνατισμένος και κουρασμένος. Αντίθετα, ο Κένεντι φρόντισε να ξεκουράζεται πλήρως τις προηγούμενες ημέρες, ενώ το μαύρισμά του από την περιοδεία στην Καλιφόρνια ενίσχυσε την ούτως ή άλλως θετική του εικόνα. Επίσης, ο Κένεντι φόρεσε σκούρο κουστούμι για να ξεχωρίζει από το φόντο και μιλούσε στην κάμερα, ενώ ο Νίξον αρνήθηκε να βάλει μέικ-απ και απευθυνόταν στους δημοσιογράφους. Συνολικά, 70 εκατ. τηλεθεατές υπολογίζεται ότι είδαν την πρώτη από τις τηλεμαχίες και στη συνέχεια το ενδιαφέρον υποχώρησε. Ο Κένεντι που μέχρι τότε υπολειπόταν στις δημοσκοπήσεις πέρασε μπροστά και τελικά κέρδισε τη μάχη.


Κάρτερ - Φορντ: Οταν οι δημοσιογράφοι γέλασαν με τον πρόεδρο
Η επόμενη σημαντική τηλεοπτική αναμέτρηση ήρθε πολλά χρόνια αργότερα, καθώς μετά τη δολοφονία του Κένεντι ο αντιπρόεδρος και διάδοχός του Λίντον Τζόνσον αρνήθηκε να συμμετάσχει το 1964, ενώ και ο Νίξον που ανέβηκε στην προεδρία έκανε το ίδιο λόγω της... τραυματικής εμπειρίας του, το 1968 και το 1972. Ετσι, το 1976 ο Δημοκρατικός Τζίμι Κάρτερ αντιμετώπισε τον ρεπουμπλικανό Πρόεδρο Τζέραλντ Φορντ, με την δεύτερη τηλεμαχία να αποδεικνύεται καθοριστική. Ο Φορντ ουσιαστικά αυτοκτόνησε, προκαλώντας μειδιάματα στους δημοσιογράφους, καθώς αρνήθηκε ότι η Σοβιετική Ενωση ελέγχει την Ανατολική Ευρώπη. Σαν αποτέλεσμα, ο Κάρτερ έκανε άλμα μπροστά και επικράτησε.

Ρίγκαν - Κάρτερ: Η εισβολή του Χόλιγουντ στο Λευκό Οίκο
Το Χόλιγουντ έστειλε για πρώτη φορά εκπρόσωπο στην πολιτική σκηνή πρώτης γραμμής των ΗΠΑ το 1980, όταν ο ρεπουμπλικανός Ρόναλντ Ρίγκαν διεκδίκησε την προεδρία από τον Κάρτερ. Ο Ρίγκαν απέφυγε τις οξείες πολιτικές αντιπαραθέσεις και απευθύνθηκε στο θυμικό των ψηφοφόρων, εκμεταλλευόμενος και το γεγονός ότι η μοναδική τηλεμαχία έγινε μόλις μία εβδομάδα πριν τις εκλογές. Μιλώντας κατ' ευθείαν στην κάμερα, ο Ρίγκαν είπε στους τηλεθεατές: «Πριν αποφασίσετε, αναρωτηθείτε: Είστε καλύτερα σήμερα από ό,τι τέσσερα χρόνια πριν; Αγοράζετε ευκολότερα πράγματα στα μαγαζιά; Υπάρχει περισσότερη ή λιγότερη ανεργία στην χώρα; Είναι οι ΗΠΑ το ίδιο σεβαστές διεθνώς όσο ήταν πριν; Είναι η ασφάλειά μας εξασφαλισμένη, είμαστε το ίδιο δυνατοί όσο τέσσερα χρόνια πριν; Εάν απαντάτε ναι, είναι προφανές ποιον θα ψηφίσετε, εάν διαφωνείτε ... έχω να προτείνω μία άλλη επιλογή που έχετε». Και οι ψηφοφόροι το έπραξαν.

Ρίγκαν - Μοντέιλ: Το χιούμορ ανέτρεψε τα δεδομένα
Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Ρίγκαν, 73 χρονών πλέον, αναζητούσε την δεύτερη θητεία του με αντίπαλο τον νεαρό δημοκρατικό Γουόλτερ Μοντέιλ και αποδείχθηκε ότι παρέμενε χαρισματικός -ή απλώς ότι είχε καλούς επικοινωνιολόγους. Σε ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με τις αντοχές του, ώστε να συνεχίσει να υπηρετεί τον θεσμό πλήρως και αποδοτικά, ο Ρίγκαν απάντησε με χιούμορ, μετατρέποντας το μειονέκτημα σε πλεονέκτημα. «Δεν πρόκειται να θέσω το θέμα της ηλικίας σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση», είπε ο Ρίγκαν, «δεν προτίθεμαι να εκμεταλλευτώ για πολιτικούς λόγους την νεότητα και απειρία του αντιπάλου μου». Σύμφωνα με τους δημοσκόπους, ήταν η καθοριστικότερη στιγμή της τηλεμαχίας και ένας από τους λόγους της επικράτησης του Ρίγκαν το 1984.

Μπους - Δουκάκης: Η ψυχραιμία που αποδείχθηκε καταστροφική
Η καλύτερη ελληνική ελπίδα για την ανάδειξη ενός Προέδρου στις ΗΠΑ από την ελληνοαμερικανική κοινότητα, «σκόνταψε» στην νηφαλιότητα του δημοκρατικού Μάικλ Δουκάκη, που αντιμετώπιζε τον ρεπουμπλικανό Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο, το 1988. Ο Δουκάκης στοχοποιήθηκε ως «παγωμένος» από τους επικοινωνιολόγους και σε μία τηλεμαχία οι δημοσιογράφοι αποφάσισαν να τον οδηγήσουν στα άκρα. Η πρώτη ερώτηση, που θα έπρεπε να κάνει τον Δουκάκη να αντιδράσει ήταν: «Εάν η (σύζυγος σας) Κίτι Δουκάκη έπεφτε θύμα βιασμού και δολοφονίας, θα προτιμούσατε την αμετάκλητη ποινή του θανάτου για τον δράστη;». Ο Δουκάκης έμεινε ανέκφραστος και απάντησε ήρεμα ότι εναντιώνεται στη θανατική ποινή σε όλη του την πολιτική καριέρα. Η αδυναμία του να δείξει «ανθρώπινος» κατά πολλούς του κόστισε και την προεδρία.

Κλίντον - Μπους: Δεν έβλεπε την ώρα να... χάσει
Το 1992 έλαμψε το άστρο του δημοκρατικού Μπιλ Κλίντον, ο οποίος αντιμετώπιζε τον πρόεδρο Μπους και παράλληλα τον ανεξάρτητο υποψήφιο, δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία Ρος Περό. Ο χαρισματικός Κλίντον εκμεταλλεύτηκε την σημαντική διαφορά ηλικίας με τους δύο αντιπάλους του, αν και η πιο χαρακτηριστική στιγμή των τηλεμαχιών φαίνεται να προήλθε από το «αυτογκολ» του Μπους, ο οποίος κατά τη διάρκεια της μαραθώνιας αναμέτρησης συνελήφθη να κοιτάει το ρολόι του, την ώρα που μιλούσε ο Περό. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1996, ο Κλίντον «καθάρισε με συνοπτικές διαδικασίες» και τον νέο συντηρητικό του αντίπαλο, Μπομπ Ντόουλ, παρά τα σκάνδαλα της πρώτης τετραετίας (που κορυφώθηκαν την επόμενη, με την διάσημη παγκοσμίως πλέον Μόνικα Λιουίνσκι και τις ροζ ιστορίες εντός του Λευκού Οίκου).

Μπους - Γκορ: Η αναμέτρηση που... δεν έσωσε τον κόσμο
Οι δημοκρατικοί συνέχισαν να «κατεβάζουν στον αγώνα» χαρισματικούς υποψηφίους και το 2000, με τον Αλ Γκορ, που ήταν μέχρι τότε αντιπρόεδρος υπό τον Κλίντον. Ο Γκορ θεωρείτο ευρέως από τα ΜΜΕ «γεννημένος για Πρόεδρος» και ο ρεπουμπλικανός αντίπαλός του, Τζορτζ Μπους ο νεότερος, έδειχνε πολύ υποδεέστερος επικοινωνιακά. Αυτό τελικά αποδείχθηκε και η παγίδα για τον Γκορ, ο οποίος ειδικά στην πρώτη τηλεμαχία της 3ης Οκτωβρίου εμφανίστηκε υπεροπτικός, γελούσε με τις θέσεις του αντιπάλου του, παρ΄ ότι είχαν τις πιο κοινές ατζέντες που παρατηρήθηκαν μέχρι τότε σε αναμέτρηση για την προεδρία. Οι παρατυπίες και οι καταγγελίες για νοθεία, σε μία οριακή εκλογική αναμέτρηση, δεν αναιρούν το γεγονός ότι αν ο Γκορ αντιμετώπιζε σοβαρά τον αντίπαλό του από την αρχή, είναι γενικά αποδεκτό ότι θα επικρατούσε.

Η επίμαχη εικόνα που δεν εξηγήθηκε ποτέ: Τι είχε στην πλάτη του ο Μπους όταν συμμετείχε στο debate απέναντι στον Κέρι;
Η επίμαχη εικόνα που δεν εξηγήθηκε ποτέ: Τι είχε στην πλάτη του ο Μπους όταν συμμετείχε στο debate απέναντι στον Κέρι το 2004;

Μπους - Κέρι: Δεν τον έριξε ούτε ο... υποβολέας
Το 2004, μετά την 11η Σεπτεμβρίου και τις εισβολές σε Αφγανιστάν και Ιράκ, οι δημοκρατικοί χρειάζονταν έναν νέο Κλίντον ή έστω έναν Γκορ, αλλά ο Τζον Κέρι αποδείχθηκε πολύ υποδεέστερος του ρεπουμπλικανού προέδρου. Οι καταγγελίες για τα όπλα μαζικής καταστροφής του Σαντάμ που δεν υπήρχαν, ελάχιστα προβλημάτισαν τους ψηφοφόρους. Το μόνο αξιοσημείωτο αυτής της σειράς τηλεμαχιών μεταξύ Μπους και Κέρι, ήταν η σαφέστατη υποψία ότι ο πρώτος μιλούσε με... υποβολέα που του έλεγε τι να πει. Μάλιστα, σε κάποια στιγμή, ενώ μιλάει και δεν τον διακόπτει κανείς, είπε «αφήστε με να ολοκληρώσω». Εξάλλου, υπήρξαν και φωτογραφίες όπου εμφανιζόταν ένα περίεργο εξόγκωμα στο σακάκι του, το οποίο έμοιαζε με ασύρματο. Παρά ταύτα, ο Μπους επανεξελέξη σε δεύτερη θητεία.

Ομπάμα - ΜακΚέιν: Ο πρώτος μαύρος πρόεδρος
Μετά από δύο τετραετίες των νεοσυντηρητικών του Μπους και του Τσένι στο Λευκό Οίκο, η κοινή γνώμη στις ΗΠΑ αναζήτησε μία άμεση αλλαγή επί το... δημοκρατικότερο και τελικά, μετά από μία επική αναμέτρηση, ο Μπαράκ Ομπάμα άφησε δεύτερη την Χίλαρι Κλίντον στο χρίσμα των Δημοκρατικών. Στην απέναντι πλευρά, οι Ρεπουμπλικανοί βρήκαν στο πρόσωπο του γερουσιαστή Τζον ΜακΚέιν τον ήρωα πολέμου που θα «διέγραφε» την πολύ κακή εικόνα του Τζορτζ Μπους. Ωστόσο, ο Ομπάμα σε κάθε ευκαιρία αναφερόταν στον Πρόεδρο και όχι στον αντίπαλό του, προκαλώντας τελικά την έκρηξη του ΜακΚέιν «ζωντανά». Ακόμη και αυτή, δεν απέτρεψε την ανάδειξη του πρώτου μαύρου Προέδρου στο Λευκό Οίκο...