ΕΚΑΣΤΟΣ ΕΦ' Ω ΕΤΑΧΘΗ

 του Μιχάλη Ταστσόγλου

Η βασιλεία στην Ελλάδα από το 1974 ανήκει στην ιστορία. Αρκετά καθυστερημένα βέβαια, καθώς σχεδόν τριάντα χρόνια πριν, το 1946, είχαν απαλλαγεί από αυτήν, για άλλους λόγους, οι όμορές μας Βουλγαρία και Αλβανία, όπως και η ισχυρή συνεργάτης τους, Ιταλία.

Από τότε, όμως, συμβαίνει το εξής περίεργο εδώ: ως βουλευτές εκλέγονται συνήθως γόνοι παλαιοτέρων εξουσιαστών, κάτι που αποτελεί την απόλυτη εφαρμογή του «σόι πάει το βασίλειο». Είναι κάτι σαν κληρονομιά. Πολιτικός ο πατέρας, πολιτικός ο – πλούσιος – γιος.

Δεν ξέρω κατά πόσον αυτό είναι χαρακτηριστικό της ελληνικής πολιτικής και δε συμβαίνει και αλλού. Όμως, πραγματικά με εκπλήσσει το πόσο εύκολα οι κομματικά ταυτισμένοι ψηφοφόροι πιστεύουν, «μαγεύονται» θα έλεγα, από τα λεγόμενα νέα πρόσωπα της πολιτικής, που όμως είναι εξαρτώμενοι ή εξαρτημένοι από τα παλαιά πρόσωπα. Βλέπουν, μάλιστα, στο πρόσωπό τους τούς εκφραστές των αντιλήψεών τους και τούς οραματίζονται ως ηγέτες.

Ο Weber διαχωρίζει τους ηγέτες σε χαρισματικούς, παραδοσιακούς και ορθολογικούς-νόμιμους (Ρ. Παναγιωτοπούλου, Η επικοινωνία στις οργανώσεις, εκδ. Κριτική, 1997). Στη δική μας περίπτωση, το είδος των ηγετών μας είναι μάλλον ανάμεικτο. Οι ηγέτες μας ασφαλώς και είναι νόμιμοι ως αιρετοί και πιστεύουν στην ορθότητα των νόμων. Όμως, είναι χαρισματικοί; Είναι πρότυπα αφοσίωσης και εμπνέουν το σεβασμό των κατωτέρων τους στην κλίμακα;  Αντ’ αυτού, μάλλον για παραδοσιακοί μου φαίνονται, γιατί ο παραδοσιακός ηγέτης είναι αυτός που εξουσιάζει λόγω του κληρονομημένου δικαιώματός του να άρχει.

Η πολιτική δεν είναι τέχνη. Δε μαθαίνεται από πατέρα σε γιο, όπως η ζαχαροπλαστική ή οι εργασίες οι χειρωνακτικές. Και στο κάτω-κάτω της γραφής, ένας φούρναρης μαθαίνει το γιο του να ζυμώνει για να κληρονομήσει, αν χρειαστεί, τον πατρικό φούρνο κατά το «μάθε τέχνη κι άσε την κι αν πεινάσεις, πιάσε την». Αλλά κι αυτό να συνέβαινε, δε νομίζω πως θα υπήρχε περίπτωση ο γιος του βουλευτή να πεινάσει.

Αφ’ ης στιγμής είναι σπάνιο να βρεθεί ένας ολοκληρωμένος ικανός ηγέτης, απλά ας αναλογιστούμε πόσο μηδαμινή είναι η πιθανότητα αυτός να είναι ο γιός ενός άλλου ηγέτη. Δε συζητάω καν, βέβαια, το ενδεχόμενο να είναι γιος ηγέτη που ήταν γιός άλλου ηγέτη. Εξάλλου, κανένα χρωμόσωμα δεν υπαγορεύει την ικανότητα στα κοινά.

Κλείνοντας ας αναφέρω πως δεν τρέφω ελπίδες φρούδες ˙ ένας φτωχός δε χωράει στην εξουσία.  Όσο για τους γόνους, χαρακτηριστική είναι μία σκηνή από το Scoop (2006) του Woody Allen: Ο γιός ενός Λόρδου, ο Peter Lyman (Hugh Jackman) λέει στο κορίτσι του: «Αρχικά, είχε αποφασισθεί να γίνω πολιτικός»…