Ο άλαλος λαός

της Αντιγόνης Ευστρατόγλου

Η φράση αυτή πάντα μου προκαλούσε τρόμο.
"Ο κυρίαρχος λαός μίλησε".

Στη ζωή μου την άκουσα εκατοντάδες φορές και αν δεν την έβρισκα τόσο μα τόσο τρομακτική, σίγουρα κάποια στιγμή θα έπαυε να μου τραβάει την προσοχή- όπως τα περισσότερα κλισέ που χρησιμοποιούν οι δημοσιογράφοι.

Κάθε που έκλειναν οι κάλπες, μετά από εκλογές, το πρώτο που διάλεγε να πει ο ρεπόρτερ ήταν αυτό: Ο κυρίαρχος λαός μίλησε.
Ταλαιπωρημένος, από την πολύωρη αναμονή, αλλά ενθουσιασμένος για το μήνυμα που είχε να μεταδώσει, άνοιγε το στόμα του και με το πιο επίσημο ύφος έλεγε: "Ο κυρίαρχος λαός μίλησε".
Αμέσως τη σκυτάλη έπαιρναν οι εκπρόσωποι των διάφορων πλευρών, που βρίσκονταν στο στούντιο, και η πολιτική συζήτηση διεξαγόταν ήδη, αφού ο λαός είχε μιλήσει, μεταξύ άλλων.

Μια χούφτα ανθρώπους θυμάμαι στην πραγματικότητα να λαμβάνουν δημόσια το λόγο από τότε που ήμουν παιδί- ίσως γι' αυτό με τρόμαζε τόσο πολύ αυτή η φράση.
Ο κυρίαρχος λαός μίλησε, κι εγώ έλειπα- δεν άκουσα.
Μίλησε και είπε κάτι που δεν άκουσε κανείς, εξ ου και δεν μπορεί να επηρεάσει τίποτα, αν και ειπωμένο.

Από τότε έψαχνα μανιωδώς να βρω κάποιον ικανό να πει τι είπε τέλος πάντων ο λαός.
Θυμάμαι ότι ο καθένας το εξηγούσε με τον τρόπο του. Κατά κανόνα νικούσε και ο ένας και ο άλλος. Αυτό που έλεγε ο λαός, αν και καταγεγραμμένο σε αριθμούς, με έναν περίεργο τρόπο τους ευχαριστούσε πάντα όλους.
Έφτασε να είναι λόγος εορτασμού το ότι ο λαός μίλησε.

Όπως χαιρόμαστε όταν μιλάει για πρώτη φορά ένα μωρό που μπουσουλάει- χαιρόμαστε με τον ήχο, δεν έχει τόση σημασία τι προσπαθεί να πει.
Όλοι τον ταχταρίζουν στα γόνατα το λαό από τότε που τους θυμάμαι- κι όταν περνάνε οι εκάστοτε εκλογές, αφήνουν τον αόριστο και πιάνουν το μέλλοντα.
Αλλά πάντα η ουσία μένει ίδια.

Ο κυρίαρχος λαός ή μίλησε ή θα μιλήσει, ποτέ δε μιλάει ο κυρίαρχος λαός.
Γι' αυτό νομίζω οι αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες στο Σύνταγμα προκάλεσαν τόση θυμηδία.
Μα, μιλάει ο λαός;

Από το πρωί, με την ευκαιρία της εξαγγελίας του δημοψηφίσματος, μια φράση σέρνεται σε όλους τους πομπούς, όλα τα στόματα: Ο λαός θα μιλήσει.

Θυμάμαι ένα βιβλίο του Murray Edelman, γιατί έχω κι αυτό το χούι να μην εξημερώνομαι μόνο από εφημερίδες- έλεγε για τις έρευνες γνώμης:

"Οι αντιθέσεις που καταγράφονται στις έρευνες «γνώμης» συμβάλουν στην κοινωνική σταθερότητα. Είναι σχεδόν συνώνυμες με αυτήν, γιατί ακριβώς επαναβεβαιώνουν αυτά που ο καθένας ξέρει και αποδέχεται. Η καθιερωμένη, καθ’ όλα αναμενόμενη και συνεπώς τελετουργική, επαναβεβαίωση των διαφορών θεσμίζει και τις δύο ρητορείες, ελαχιστοποιώντας τις πιθανότητες μεγάλων αλλαγών και αφήνοντας στο καθεστώς μεγάλο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας, ακριβώς γιατί υπάρχει εκ των προτέρων τόσο υποστήριξη όσο και αντίθεση, οποιεσδήποτε μορφές δράσης ή μη δράσης και αν εκδηλωθούν. Η συνεχής, λοιπόν, παρουσία άλυτων προβλημάτων που γεννούν αντικρουόμενες ερμηνείες είναι ζωτικής σημασίας για το πολιτικό θέαμα".

Κρατήστε το αυτό, γιατί τώρα θα αρχίσουν να πυκνώνουν οι δημοσκοπήσεις.
Μετά θα έρθει το δημοψήφισμα και ο λαός θα μιλήσει.
Και μετά θα γυρίσουμε στη μικρή, ήσυχη καθημερινότητά μας, βέβαιοι ότι η δημοκρατία υπάρχει.

Ή μήπως όχι;;

Καλημέρα σας..