Βαϊμάρη, Σεπτέμβριος 2012.

Αρκετοί, κατά ανάλυση της σημερινής κοινωνικοπολιτικής συγκυρίας, αναζητούν αναλογίες μεταξύ της Ελλάδας του 2012 και της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης  (το τελευταίο δημοκρατικό καθεστώς πριν την άνοδο των Ναζί στην εξουσία και τον όλεθρο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου).

Στην κυρίαρχη αφήγηση, «εκσυγχρονιστικής» κοπής, η Βαϊμάρη παρουσιάζεται ως ένας «αδικοχαμένος παράδεισος» η πτώση από τον οποίο οφείλεται στην «άνοδο των άκρων» (εξισώνεται έτσι ο κομμουνισμός με το φασισμό), όπως αυτή περιγράφεται στο έβδομο κεφάλαιο του έργου ενός γερμανού ιστορικού, το οποίο εκδόθηκε στα ελληνικά ως αυτόνομο βιβλίο (H.A. Winkler, Βαϊμάρη. Η ανάπηρη Δημοκρατία 1918-1933, εκδόσεις Πόλις, 2011).

Η αντίθετη άποψη, που συμπυκνώθηκε σε μια ημερίδα του Ινστιτούτου "Νίκος Πουλατζάς" (6 Απριλίου 2012), η οποία κυκλοφορεί σε έντυπη μορφή (Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης και οι σημερινές «αναβιώσεις» της, 2012), καυτηριάζει την στάση των «μετριοπαθών δυνάμεων» που αθωώνουν τους φιλελευθέρους εκείνης της εποχής, οι οποίοι έδειξαν ανοχή και εν τέλει στήριξη στον αναδυόμενο ναζισμό. Τελικά, η ανατροπή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, κατά τον Δ.Π. Αναγνωστόπουλο (Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης και οι σημερινές «αναβιώσεις» της, 2012, σ. 50), «αποδείχτηκε εντελώς συμβατή τόσο με το είδος του εκσυγχρονισμού που υλοποιήθηκε στη μεσοπολεμική Γερμανία, όσο και με τη φυγή προς τα εμπρός του γερμανικού καπιταλισμού που ακολούθησε την επικράτηση των Ναζί».

Αν σε κάτι δεν έχουν εύκολη απάντηση οι υποστηρικτές της πρώτης άποψης, είναι η πραγματικά ανατριχιαστική αναλογία μεταξύ της ανοχής προς τη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή από θεσμικά και μη κέντρα εξουσίας και της αντίστοιχης ανοχής που επέδειξαν οι γερμανικές ελίτ στο χιτλερισμό.

Με τελευταίο παράδειγμα την υποδοχή ήρωα που επεφύλαξαν σε έναν υπόδικο νεοναζί τραμπούκο (Κασσιδιάρη) οι αστυνομικοί (στο χθεσινό συλλαλητήριο των ενστόλων), οι αναλογίες είναι εκκωφαντικές. Η θετική προδιάθεση του κρατικού μηχανισμού έναντι μιας νεοναζιστικής συμμορίας και των εκπροσώπων της, μπορεί να μη σοκάρει πλέον, αλλά θα έπρεπε να προβληματίσει όσους αναπαράγουν τη θεωρία των άκρων.

Δείγμα δεύτερο: η υιοθέτηση της ατζέντας της Χρυσής Αυγής από την επίσημη πολιτεία: η επιχείρηση «Ξένιος Δίας» θυμίζει έντονα την προπαγάνδα των Ναζί εναντίον των αποδιοπομπαίων τράγων της μεσοπολεμικής Γερμανίας: των εβραίων - και δικαιώνει όσους επισημαίνουν ότι ο κυρίαρχος Λόγος (που υποτίθεται απεχθάνεται τα "άκρα") ρυμουλκεί την άκρα δεξιά στο "μεσαίο χώρο" (Δ.Π Αναγνωστόπουλος, ο.π. σελ 49-50).

Ακόμη κι αν δεν μπορεί να τεκμηριωθεί μια επένδυση του μηντιακού κατεστημένου στο (νεο)φασισμό, η αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής ως "νόμιμου πολιτικού κόμματος" (λχ από την κρατική ραδιοτηλεόραση) ή με όρους ενημερωδιασκέδασης (infotaintment) ως λίγο παράξενων τύπων που διαφέρουν από τους "επαγγελματίες πολιτικούς" (Πρώτο Θέμα, Αnt1 και άλλα softnews ΜΜΕ, μεταξύ των οποίων και πολλά sites που επισκέπτεται σχεδόν αποκλειστικά νεανικό κοινό), έρχεται να προστεθεί στην επικίνδυνη και σκανδαλωδώς ρηχή αντιμετώπιση του νεοναζισμού από τις σημερινές ελίτ.

Η ρατσιστική βία σχεδόν ποτέ δε συνδέεται στα «κυρίαρχα» media με την παραστρατιωτική οργάνωση του Μιχαλολιάκου, ούτε καν με την ιδεολογική επιρροή που αυτή ασκεί σε τμήματα του πληθυσμού και κυρίως της νεολαίας. Μάλιστα, η προσέγγιση των νέων, σε μια εποχή που η ανεργία και η έλλειψη κοινωνικής συνοχής αγγίζουν επίπεδα… Βαϊμάρης, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για το μέλλον. Χθες, στα Άνω Λιόσια, περιοχή που έχει γίνει χρυσαυγίτικο φρούριο, Χρυσαυγίτες καπηλεύτηκαν το θάνατο ενός νέου παιδιού και μετέτρεψαν (δυστυχώς με την ανοχή της οικογένειας του εκλιπόντος) την κηδεία σε ακροδεξιά μάζωξη. Στρατολογώντας νέα παιδιά (όπως τον αδικοχαμένο 20χρονο), κυρίως από  υποβαθμισμένες γειτονιές, κατασκευάζουν τη «χρυσαυγίτικη ταυτότητα», κώδικες επικοινωνίας, συμπεριφορές, δίκτυα αλληλοβοήθειας, με μια λέξη ρίζες στα πιο δυναμικά κομμάτια της κοινωνίας (και μας αναγκάζουν να σκεφτούμε τον αποτρεπτικό ρόλο που πρέπει να παίξουν οι καθηγητές μέσης εκπαίδευσης στις "δύσκολες" περιοχές).

Μιας κοινωνίας που βλέπει με ακόμη μεγαλύτερη συμπάθεια την οργάνωση αυτή, ίσως και τα "τάγματα εφόδου" της, δεδομένων των δύο νέων δημοσκοπήσεων που δίνουν στη Χρυσή Αυγή διψήφια ποσοστά. Πολύ πιθανόν σε μερίδες του κόσμου να μη φτάνουν τα χιλιάδες στοιχεία για τη δράση και τις ιδέες της Χρυσής Αυγής, με ευθύνη των κατεστημένων ΜΜΕ. Ακόμη πιο πιθανό, να "απενοχοποιήθηκαν οι φασίστες", όπως έγραψε ο "πιτσιρίκος", και να υποστηρίζουν ανοικτά, μετά την κατάρρευση των μεταπολιτευτικών πολιτικών ταυτίσεων (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ),  ένα φιλοναζιστικό κόμμα.

Οι αναλύσεις για το φαινόμενο και τις πιθανές απαντήσεις* που πρέπει να δώσει το υγιές κομμάτι της κοινωνίας είναι πολλές. Αλλά είναι επιτακτική η ανάγκη οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις να διδαχθούν από τα οδυνηρά λάθη των αντίστοιχων δυνάμεων της Βαϊμάρης και να διαψεύσουν όσους τις κατηγορούν για ύποπτη ανοχή στους νεοναζί. Και από την άλλη, η Αριστερά, να δείξει αποδοχή σε όσους συστρατευτούν σε ένα (απαραίτητο εξ' αντικειμένου) αντιφασιστικό μέτωπο και να μην επαναλάβει το σφάλμα το Κομμουνιστικού Κόμματος της Γερμανίας που αποκαλούσε ακόμα και την κοινωνική βάση του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος «σοσιαλφασίστες».

Για να μην  επαναληφθεί η «Βαϊμάρη», πρέπει όλοι να αφομοιώσουν τα διδάγματά της.               

*  Εκκίνηση της συζήτησης μπορεί να είναι τα τρία βήματα αντιμετώπισης που περιγράφει  η Colin Sparks στο Ποτέ Ξανά (Κίνηση Απελάστε το Ρατσισμό, Αθήνα, 2011):  1) προπαγάνδα, 2) μαζική δράση, 3) αυτοάμυνα.