Δε θα περάσει ο φασισμός
Όταν ήμουνα παιδί ήταν γιορτή- ξεκάθαρα γιορτή, όπως όλες οι άλλες που ήταν αφορμή να μείνει ο μπαμπάς σπίτι και να μας πάει βόλτα. Το Πολυτεχνείο, όμως, ήταν πιο ωραία γιορτή από τις άλλες γιατί ήταν η πρώτη μου επαφή με κόσμο, πολύ πολύ κόσμο, πάντα κρατώντας το χέρι του μπαμπά- το Πολυτεχνείο και το παζάρι της Πρωτομαγιάς στη Νέα Φιλαδέλφεια.
Και οι συγκεντρώσεις- οι μεγάλες προεκλογικές συγκεντρώσεις στα τέλη του ’80.
Όταν πήγα σχολείο ήταν άλλου είδους γιορτή. Ήταν τα τραγούδια περισσότερο. Στο σχολείο τις διαφορές των γιορτών τις αντιλαμβανόμουν πιο πολύ αισθητικά, παρά ιστορικά: από το ρεπερτόριό τους. Άλλωστε, ποτέ δεν έμαθα αν η εξέγερση του Πολυτεχνείου υπήρξε ως κεφάλαιο στο βιβλίο της Ιστορίας- ποτέ δε φτάναμε στη σελίδα εκείνη. Δύο πράγματα θυμάμαι να αποφεύγουν οι καθηγητές μου στο Λύκειο. Την ανάλυση της ποίησης του Καββαδία και το Πολυτεχνείο. Είχα καθαρή φωνή και με έβαζαν θυμάμαι να φωνάζω ονόματα παιδιών. Ήμουν περήφανη γι’ αυτό.
Μετά πήγα στο Πανεπιστήμιο. Εκεί διάβασα για πρώτη φορά μία άλλη εκδοχή της ιστορίας. Διάβασα εφημερίδες της εποχής κι ένα άρθρο στον Ιό της Ελευθεροτυπίας που δεν ξεχνάω, με τίτλο «Οι 12 μήνες που δεν άλλαξαν τον κόσμο». Έλεγε ότι η επιλογή του Καραμανλή να διεξαγάγει τις εκλογές κατά την πρώτη επέτειο της εξέγερσης σφράγισε την ιστορική ανάμνηση των γεγονότων.. Αντιγράφω από τον Ιό:
“Κατά το τριήμερο του επίσημου γιορτασμού (22-24.11) κορυφώθηκε η καθημερινή προσέλευση χιλιάδων πολιτών στο Πολυτεχνείο κυρίως με τη μορφή πολιτικού μνημόσυνου για τους νεκρούς, την κατάθεση λουλουδιών και μικρών σημειωμάτων στα κάγκελα. Αυτή ήταν και η πρώτη επαφή των περισσότερων Αθηναίων με την ιστορία της εξέγερσης. Και την Κυριακή το απόγευμα πραγματοποιήθηκε η περίφημη πορεία του ενός εκατομμυρίου προς το ΕΑΤ-ΕΣΑ και την Αμερικανική πρεσβεία. Η μαζικότητα αλλά και τα συνθήματα της πορείας (ιδίως το αυτοκριτικό αλλά και αυτοκτονικό «Λαέ ντροπή σου για την εκλογή σου») ήταν βαθιά επηρεασμένα από τον εκλογικό θρίαμβο του Καραμανλή- η διαδήλωση πήρε δηλαδή τη μορφή μιας άτυπης αντιπολιτευτικής διαμαρτυρίας.
Όμως ταυτόχρονα αυτή η μαζική προσέλευση έδωσε και έναν πανεθνικό χαρακτήρα στην εκδήλωση, την οποία επισφράγισε το σύνολο του Τύπου, με την μοναδική εξαίρεση του χουντικού "Ελεύθερου Κόσμου". Αλλά μ’ αυτό τον τρόπο μεταλλάχθηκε η ίδια η ανάμνηση του γεγονότος. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, από τότε επικράτησε η πλανημένη εικόνα ενός παλλαϊκού ξεσπάσματος που οδηγήθηκε στη σφαγή. Λέγοντας «Πολυτεχνείο», στη σκέψη των πολλών έρχεται από τότε η εικόνα του ενός εκατομμυρίου του 1974 και όχι των δεκάδων χιλιάδων του 1973. Από τότε θεωρήθηκε η εξέγερση ηρωικό ξέσπασμα του έθνους και απογυμνώθηκε από τον αριστερό και επαναστατικό της χαρακτήρα. «Κανείς δεν νομιμοποιείται να μονοπωλήσει ή να οικειοποιηθεί το μεγάλο γεγονός», έγραφε το "Βήμα" την ημέρα του εορτασμού: «Ανήκει στο Εθνος και είναι σύμφυτο και –αλίμονο- σύνηθες γεγονός της ιστορίας του» (24.11.74)”.
Κοιτάω το ρολόι. Περασμένες δώδεκα. 17 του Νοέμβρη της δυσκολότερης χρονιάς που γνώρισε μεταπολιτευτικά η Ελλάδα. Η χώρα έχει υπουργό σωτηρίας τον Βορίδη, άλλοτε επικεφαλής της νεολαίας της ΕΠΕΝ. Η Άννα Διαμαντοπούλου δε θα καταθέσει στεφάνι γιατί κάποιες μειοψηφίες από χρόνια "υπονομεύουν το πραγματικό νόημα της γιορτής". "Δε μπορώ να καταθέσω στεφάνι με τη συνοδεία αστυνομίας", δήλωσε.
Ευτυχώς δε θα ζήσουμε άλλη 28η Οκτώβρη. Δε θα παρελάσουν ξανά μπροστά μας οι επίσημοι, διεκδικώντας να τιμήσουν το νόημα μιας γιορτής που χάθηκε απ’ ό,τι φαίνεται χρόνια πριν στη μετάφραση. Η χαμένη γενιά του Πολυτεχνείου είναι νομίζω το μεγαλύτερο κλισέ που συντρόφευε χρόνια τη σκέψη μου σε σχέση με τα γεγονότα εκείνα που δεν έζησα και το νόημά τους. Σήμερα την ελευθερώνω.
