Ο κινηματογραφιστής της κρίσης

Ο Μ. Ζουρντάν μίλησε στο "Βήμα της Κυριακής" για την προσπάθειά του

«Αγαπώ την Ελλάδα, δεν θέλω να καταστραφεί...». Από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, η συμπάθεια στη φωνή του Μπράντον Ζουρντάν είναι αναγνωρίσιμη.
Ο βραβευμένος αμερικανός κινηματογραφιστής, δημοσιογράφος και συγγραφέας, ο οποίος τα τελευταία χρόνια ταξιδεύει διαρκώς ανά τον κόσμο καταγράφοντας τις αντιδράσεις των πολιτών στην οικονομική κρίση για τις ανάγκες της νέας του ταινίας, έχει επισκεφθεί την Ελλάδα τέσσερις φορές τον τελευταίο χρόνο και ετοιμάζεται να επιστρέψει άμεσα προκειμένου να εμπλουτίσει το υλικό του.

Πώς αποφάσισε να φτιάξει μια ταινία για τις αντιδράσεις στην κρίση; «Για να απαντήσω στην ερώτησή σας θα πρέπει να γυρίσω αρκετό καιρό πίσω» λέει ο Ζουρντάν, ο οποίος έχει κατά καιρούς συνεργαστεί με μεγάλες εφημερίδες και ειδησεογραφικά δίκτυα («New York Times», CNN, Reuters κτλ.), ενώ τον τελευταίο χρόνο έχει ως βάση την Ολλανδία, απ΄όπου, από κοινού με τη σύζυγό του Μάριαν Μέκελμπεργκ, κοινωνική ανθρωπολόγο, ταξιδεύουν, γράφουν και γενικότερα ερευνούν το ζήτημα της κρίσης.

«Πριν από 12 χρόνια ο πατέρας μου, εργάτης το επάγγελμα, πέθανε από μια ασθένεια η οποία προκλήθηκε από την καθημερινή επαφή του με την άσβεστο. Η συντονισμένη προσπάθεια συγκάλυψης των αιτιών του θανάτου του η οποία έγινε από τους εργοδότες του με έκανε να συνειδητοποιήσω τι σημαίνει διαφθορά. Αυτό που θέλησα λοιπόν μέσω της δουλειάς μου είναι να δώσω βήμα στους αδύνατους, να τους βοηθήσω να ακουστεί η φωνή τους έτσι ώστε να αισθανθούν ότι δεν είναι μόνοι».

Τα βήματα του Ζουρντάν τον οδήγησαν αρχικώς στη Μέση Ανατολή και στον ευρύτερο αραβικό κόσμο προκειμένου να καταγράψει δημοσιογραφικά τις εκεί συρράξεις: βρέθηκε στα παλαιστινιακά εδάφη, κάλυψε τους πολέμους του Ιράκ και του Λιβάνου, ώσπου το 2008 ξέσπασε η οικονομική κρίση. «Το συμβόλαιό μου ως δημοσιογράφου προέβλεπε κάποιον χρόνο για έρευνα. Αποφάσισα να τον χρησιμοποιήσω προκειμένου να ταξιδέψω και να καταγράψω τις αντιδράσεις των λαών στην κρίση» λέει.

Τι φιλοδοξεί να πετύχει με την ταινία του; «Δεν θέλω να ακουστώ υπερφίαλος, αλλά ελπίζω με τη δουλειά μου να βοηθήσω τον ιστορικό του μέλλοντος. Σε 20-30 χρόνια μπορούν να προβάλλουν αυτό το υλικό στα σχολεία προκειμένου να κατανοήσουν τα παιδιά πώς αντέδρασαν οι γονείς τους σε όλη αυτή την κατάσταση. Προσωπικά θα συμφωνήσω με αυτό που γράφτηκε στον βρετανικό "Guardian": ότι ο παγκόσμιος αντίκτυπος στην κρίση δεν θυμίζει τόσο το 1968 με τις αντιδράσεις στον πόλεμο του Βιετνάμ και το ξέσπασμα του Γαλλικού Μάη όσο τις επαναστάσεις του 1848».

Στη διάρκεια της τελευταίας τριετίας ο Ζουρντάν ταξίδεψε επανειλημμένως στην Αίγυπτο, στην Ελλάδα, στην Καλιφόρνια, στο Λονδίνο, στην Ισπανία συγκεντρώνοντας υλικό για την ταινία του. Ο ίδιος θεωρεί ότι σαφώς υπάρχει κάποιος συνεκτικός κρίκος ανάμεσα στην Αραβική Επανάσταση της περασμένης χρονιάς και στις ευρωπαϊκές αντιδράσεις στην κρίση. Ωστόσο, πιστεύει ότι η περίπτωση της Ελλάδας είναι σε μεγάλο βαθμό μοναδική και πως αυτό έχει να κάνει με λόγους ιστορικούς - προφέρει τον όρο «Μεταπολίτευση» με χαρακτηριστική άνεση.

Με βάση την εμπειρία του από τις ως σήμερα επισκέψεις στη χώρα μας υπάρχει κάτι που τον εντυπωσίασε ιδιαίτερα στις αντιδράσεις των Ελλήνων; «Δεν θα το χαρακτήριζα εντυπωσιακό, αλλά είναι σίγουρα ενδιαφέρον: νομίζω πως οι διαμαρτυρίες στην Ελλάδα όχι μόνο είναι σφοδρότερες από οπουδήποτε αλλού - οι Ισπανοί, π.χ., είναι πιο παθητικοί - αλλά αυτή τη στιγμή είναι άνευ προηγουμένου ακόμη και για την ίδια τη χώρα σας».

Για του λόγου του αληθές, χρησιμοποιεί ένα παράδειγμα: «Τον περασμένο Οκτώβριο, που ήμουν και πάλι στην Ελλάδα, θυμάμαι ότι δυσκολεύτηκα να φθάσω στο αεροδρόμιο εξαιτίας στάσης εργασίας των ταξί η οποία σημειώθηκε την παραμονή μιας ακόμη γενικής απεργίας. Την ίδια ώρα εννέα υπηρεσίες υπουργείων βρίσκονταν υπό κατάληψη, το ίδιο και σημαντικά ιστορικά μνημεία της Αθήνας. Ε, αυτή η κατάσταση δεν νομίζω να έχει προηγούμενο. Μένει να δούμε πού θα οδηγήσει».

Τέχνη ή ενημέρωση
Τα μικρά φιλμάκια που μπορεί κανείς να παρακολουθήσει στο μπλογκ του Μπράντον Ζουρντάν (brandonjourdan.blogspot.com), ενώ ταυτόχρονα προβάλλονται σε διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα αλλά και σε εκδηλώσεις για την κρίση που διοργανώνονται ανά τον κόσμο, αποτελούν τη «σύντομη εκδοχή» της ταινίας του. Το μεγαλύτερο πρότζεκτ θα ολοκληρωθεί πιθανώς του χρόνου και η φιλοδοξία του δημιουργού του είναι να προβληθεί σε διεθνή φεστιβάλ.

«Θεωρώ τον εαυτό μου εικαστικό καλλιτέχνη» λέει. «Τραβάω φωτογραφίες, με ενδιαφέρει το χρώμα, το φως, ο ήχος αλλά και η σύνθεση και η αφήγηση. Θα έλεγα λοιπόν ότι πράγματι αυτό το πρότζεκτ είναι τέχνη. Για εμένα η τέχνη δεν μαθαίνεται σε σχολές. Οποιος θέλει να την υπηρετήσει βγαίνει στον δρόμο και κάνει πράγματα. Δεν περιμένει να τελειοποιηθεί θεωρητικά, να βρει χρηματοδότες κτλ. και μετά να τολμήσει. Δουλεύει, δοκιμάζει και μέσα από αυτή τη διαδικασία γίνεται καλύτερος».

Άρθρο με πληροφορίες από "Το Βήμα της Κυριακής"