Τα "γκεσέμια" και ο ρόλος τους
Χωρίς παρεξήγηση
Γκεσέμι «είναι ο μεγαλόσωμος τράγος που οδηγεί το κοπάδι και συνήθως φέρει μεγάλο κουδούνι». Αντίστοιχο ρόλο με αυτόν του γκεσεμιού απέδωσε ο βουλευτής Δημήτρης Παπαδημούλης (ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ από το 04:30 και μετά) στους δημοσιογράφους που έχουν τη θέση των opinion leaders στα κυρίαρχα μέσα (με σκοπό την καθοδήγηση του μεγάλου κοπαδιού που λέγεται κοινό* και του μικρότερου που λέγεται newsroom).
Μπορεί η κριτική του Παπαδημούλη να έχει αφετηρία την ενορχηστρωμένη επίθεση στο ΣΥΡΙΖΑ, όμως αποτέλεσε, γενικά μιλώντας, ένα από τα πιο εύστοχα σχόλια για τη λειτουργία των ηλεκτρονικών μέσων που ακούστηκε τώρα τελευταία. Για τους σπουδαστές δημοσιογραφίας και ΜΜΕ αποτελεί κοινό τόπο ο ρόλος των δημοσιογράφων – παρουσιαστών στα συγκεντρωμένα σε λίγα -και πολύ συγκεκριμένα από πλευράς οικονομικού συμφέροντος- χέρια μέσα ενημέρωσης. «Τα δίκτυα τηλεοράσεων δεν βρίσκονται στα χέρια, ούτε διοικούνται από φιλάνθρωπους. Τα κατέχουν και τα διοικούν επιχειρηματίες. Οι δημοσιογράφοι δουλεύουν για τους επιχειρηματίες, απολύονται και διαγράφονται από επιχειρηματίες. Έτσι έχουν τα πράγματα» (N. Hickey).
Στην Ελλάδα οι επιχειρηματίες αυτοί είναι γνωστοί και ανήκουν κυρίως στο χώρο του εφοπλισμού και των κατασκευών. Οι διακεκριμένοι δημοσιογράφοι αναλαμβάνουν το ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στους ιδιοκτήτες και το κοινό σε μια μονόδρομου τύπου επικοινωνία. Αυτή ακριβώς η έλλειψη διάδρασης με τους δέκτες των τηλεοπτικών μηνυμάτων (όλους εμάς) κάνει τους εν λόγω παρουσιαστές (όπως για παράδειγμα ο Οικονομέας) να λησμονούν ότι γνωρίζουμε ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος τους. Μόλις λοιπόν ακούνε κάποιον να ψελλίζει οτιδήποτε αναφορικά με το ρόλο αυτό, θίγεται η επαγγελματική ηθική τους.
Μια προφανής εξήγηση θα ήταν η άρνηση, για λόγους δεοντολογίας, να παραδεχθούν το σημαντικό αυτό «καθήκον» τους στην αλυσίδα της είδησης και στο πέρασμα της «γραμμής» του κάθε μέσου.
Μια πιο σύνθετη εξήγηση είναι η υποσυνείδητη ενσωμάτωση των προβεβλημένων δημοσιογράφων στις νόρμες που τους έχουν σταδιακά επιβληθεί και η σταδιακή αφομοίωση με άρρητο τρόπο της λειτουργίας που πρέπει να επιτελέσουν. Μέσα από τη διαρκή αυτολογοκρίσια, μέσα από το φιλτράρισμα και της σιωπηρές αποδοχές μιας ορισμένης «ατζέντας» και ενός τρόπου θέασης των πραγμάτων, οι δημοσιογράφοι – παρουσιαστές λειτουργούν πλέον από κεκτημένη ταχύτητα όπως τους «επιβάλλει» η ιδιοκτησία του Μέσου. Έχουν ξεχάσει να παρατηρούν απ’ έξω και με κριτική ματιά τα πράγματα όπως έκαναν ίσως στο ξεκίνημα της καριέρας τους και έτσι εξανίστανται όταν κάποιος τους θυμίζει τι (πρέπει σύμφωνα με τις επιταγές της ιδιωτικής τηλεόρασης να) είναι άθελα ή μη: τα χρήσιμα σε όλους τους βοσκούς γκεσέμια…
* ασφαλώς το κοινό δεν πρέπει να θεωρείται κοπάδι δεδομένου ότι στην εποχή ανάδειξης νέων διαύλων ενημέρωσης (social media) και επαναφοράς της κοινωνίας πολιτών στο προσκήνιο τα παραδοσιακά μέσα αμφισβητούνται και χάνουν το κύρος τους.
